Na Fale Midang Thawn Tahthim Hlah

ABRAHAM LE ISAAK

Pathian ih thukhamcia bangin Abraham le Sarah cun Isaak an ra nei. Isaak cu Abraham te nupa hrangah an tarlam fa a si ih an duhdawt hleice ngaingai. Cuihleiah Pathian ih thukham fa a si fawn a si. Abraham cu Pathian ṭihzah tu le duhdawttu a si. Pathian khalin “Ka rual” (Isaiah 41:8) tiah a ko. Cutlukin Pathian thawn an duhdawt aw.

Vawikhat cu Abraham amah te a um rero laiah Pathian in, “Abraham hi I duhdawt ngaingai maw ngaingai lo ka hniksak hnik ding,” a tiih “Abraham,” tiah a ko. Abraham kha cun, “Ka Bawipa, hinah ka um so khaw,” a ti. Cutikah Pathian cun, “Na duhzet mi na fapa neihsun Isaak cu hruai awla Moriah ramah fehpi aw. Cutawk ramih a um mi ka lo hmuh dingmi tlang parah Isaak cu mei-ur thawinak ah pe aw,” tiah a ti. Abraham hrangah a naa tuk ding. Ziangahtile Isaak cu a fapa neihsun a si hleiah a tarlam fa a si. Abraham hi a thinlung sungah cun a ṭap rero ko ding. Asinan Pathian a duhdawt tuk ruangah a fial vekin a tuah. Kan nih tla Pathian in Amah kan duhdawt ngaingai maw ti thei duh ah kan duhzet mi hmangin in hniksak ve ṭheu. Abraham vekih Pathian duhnak a thlun tu kan si ding a thupi tuk a si. 

Abraham cu zingpit ah a tho ih a tim a tuah. A fapa Isaak le a hnenum pahnih thawn Moriah tlang cu an pan rero. Raithawinak ding zanthing lawng an keng tikah Isaak cu a mangbang thlang. Cutikah Isaak cun, “Ka Pa, meiṭek le zanthing hmuah kan kengih thawinak hrangih tuu fate khui ahso?” a ti. Abraham hrangah tuar a har zet ding. Ziangahtile raithawinak ding cu a fapa Isaak a si ruangah a si. Isaak in len amah an hmang ding ti a thei fawn lo. Cutikah Abraham cun Isaak hnenah, “Amah Pathian in in pe leh ko ding, ka fa,” tiah a ti. Abraham hin Pathian a zum ngaingai ti a fiang. 

Cutin an feh rero hnuah Pathian ih sim mi hmun cu an thleng. Abraham cun raithawinak ding biakṭheng a tuah ih zanthing pawl a ret. Cule a fapa Isaak kha cu hridai thawn a ṭem ih biakṭheng parah cun a hlum. Abraham cun a fapa that dingin a nam a vun zuuk. Culai fangah Pathian in, “Abraham, Abraham!” Na fapa that hlah: zianghman a parah ti aw hlah. Na fapa neihsun ka hrangih na sian ruangah Pathian na ṭihzah zet a si ti kha ka thei zo a si,” tiah a ti. Cule Abrhamin a kiangkap a hei zoh ih tuucang pakhat hri hnok lakih a ki ih awk aw mi a hmu. A va lakih a fapa ai-ah ur thawinak ah a hmang. Abraham cu a lungawi tukih, cui hmun cu, “Jehovah-jireh,” tiah hmin a sak. “Bawipa ih tlangah ziang hmuahhmuah in pek a si (BSI)” tinak a si. 

Pathian in Abraham ih siannak le Pathian a duhdawtnak a hmuh tikah a lungawi tuk. Cutik ah Abraham cu thlawsuah a pek ih tesinfa tampi le an raal pawl tla an neh thluh ding thu pawl a sim cia. Cutin Abraham le Isaak cu an hnenum pawl kiangah an kirsal ih an umnak Beersheba ah an tlung sal.

LOT LE A NUPI

Lot hi Abraham ih unau pa Harana ti mi ih fapa a si. Pathian in Abraham a ko tikah Lot tla a hruai tel ve. Asinan an ṭilva kiltu pawl an tawhawk tikah ram an ṭhen aw. Lot cun hmun ram a nuam mi Sodom a hril ih cutawk ah an um. Lot cu nupi fanau nei a si. An sungte’n Sodom khua ah cun an um.

Sodom khua hi ram nuam zet asinan a sung um minung pawl an sualral tuk. Pathian tla an thei duh lo ih leitlun thil lawnglawng an ruat. Mi farah tla an bawm duh lo. Mikhual tla ṭha ten an zoh lo. Lunghak zet mi khua an si. Sodom khua ah cun Lot lawng hi Pathian zumtu a rak si. Ezekiel cun Sodom khaw mi pawl ih sualnak cu hitin a sim, “Ngaihnik, hihi na unau Sodom ih diklonak cu a si, hngalnak, rawl puarnak le zangzelnak tam zet cu amah ah le a fanu pawl ah an um. Mi farah le tlasam pawl ziangah an siar lo. An puarthau ih ka hmaiah fihnungza an tuah, cuiruangah ka lak hloh hai,” (Ezl 16:49) tiah a ti. Sodom khua cu an sual tuk ruangah Pathian in ka cimit ṭheh hai ding a ti. Abraham in mifel pahra tal an um ah cun siatsuah hlah aw, a ti ko nan, mifel pahra tla an um lo (Seem 18:32-33). 

Nikhat cu vancungmi pahnih Sodom siatsuah dingah an va (Seem 19:13). Lot in a rak tawng tikah a inn ah thleng dingin a dil hai. Cule an nih tla cu an thleng ve. Sodom khaw pawl cun Lot in mikhual a nei ti an thei tikah, a khaw senpiin upa nauta ti loin an ra pawk ciam co. Lot ih mikhual pahnih cu tuahmawh an tum thlang. Lot cun zangfah a dil hai ih, asinan an duh cuang lo. Lot cun, “Ka fanu pahnih parah nan duhduh in tuahmawh ko uh, asinan ka mikhual pahnih parah cun ziang kha tuah hlah uh,” a ti rero. Asinan misenpi pawl cu Lot ih inn sungah an lut thotho. Cutikah vancungmi pahnih cun misenpi pawl ih mit an cawt ter ṭheh a si. Pathian cun mikhual kan nei mi pawl hi ṭha ten zoh ding le duhdawt ding in duh. Ziangahtile mi hrekkhat mikhual cu vancungmi tla an rak si ṭheu ruangah a si (Hebru 13:2 ). Sodom pawl cun an rak palh riai.

Vancungmi pahnih cun Lot hnenah, “Na sung le dang pawl le na neih mi hmuahhmuah hi hmun ihsin suah pi ṭheh aw, hi ram hi kan siatsuah ding a si,” an ti thlang. Lot cu a va suak ih a fanu ih pasal pawl tla a sim ṭheh hai, asinan zo hmanin an lung duh lo. A copoh men ah an ruat. Cutikah vancungmi pawl cun, “Hinah ih na fanu pahnih le na nupi hruai aw la tlansuak zang uh,” an ti la la. An thinphang tuk tikah ziang si an tuah ding tla an thei lo. Cuti an um rero laiah Bawipa’n a zangfah hai ih a vancungmi pawl hmangin khawlengah a hruai suak hai. Cule Bawipa in, “Dunglet hawi hlah uh,” a ti hai. Lot ih nupi cun nuam tuk ih a rak umnak Sodom khaw kang rero mi cu seherh tukin a hun zoh kir sal. Cule ci-lung ah a cang a si Lot nupi bangin leitlun thilri ngainat tuk hi a ṭha lo mi a si. Ziangahtile cu pawl cun ṭhat nak in pek lo ih, siatnak in thlen sawn a si. 

Pathian in Lot te pa fa cu Sodom khawsenpi ur kang hlohnak ihsin a rundam hai. Cule Zoar timi khaw kiang ih lungpuk sungah an um. Lot kha amah ten Sodom ihsin tlansuak zik bangsehla a thi ding a si. Ziangahtile meisa kang lak ihsin tlansuak man dingin cahnak an nei lo. Cutikah Pathian in a zangfak ih vancungmi pawl a hruaisuah ter hai a si. 

PATHIAN IN ABRAHAM A KO

Pathian in milai hrangah tumtah mi a rak nei, “Amah thawn lengtlang ih nuam zet ih um ding,” hi a si. A tumtahmi ti pitlin dingah Adam te nupa a rak din, asinan Pathian thu an lung duh lo. Cutik ah leitlun ah sual tiang a luh phah. Pathian in Noah te innsang ihsin a tumtah mi peh a tum sal lala. Asinan Babel lungdawl tiang tuah in Pathian bangtukin khaisanawk an rak tum. An ṭong hmuah cokdarh ṭheh in a rak um. Tui sun nitiang ṭong dangdang le miphun dangdang kan ra umnak san a si. 

Pathian cu a tumtah mi parah a beidong duh cuang lo. Cutikah Abraham timi pa a hril sal. Abraham cu Terah ti mi pa’i fapa a si. Terah cu Noah ih fa Shem ih thlah a si. Abraham ih pa Terah cu milem bia, zum lo tu a rak si. Abraham in nupi a nei ih a hmin cu Sarah a si. Sarah cu fa nei theilo cing a si. Asinan a mawi ngaingai.

Nikhat cu Abraham a um rero lai ah Pathian in a hnenah, “Na ram, na miphun le na pa ih inn taanta aw la, ka lo hmuh dingmi ramah feh aw. Tefa tampi ka lo pe dingih miphun tumpi ah an cang ding. Thlawsuah ka lo pe dingih na hmin ka than ter ding; cutin thlawsuah mi na si ding……..nangmah ihsin leitlun miphun hmuahhmuah thlawsuah an si ding,” (Seem 12:1-3) a ti. Abraham cun Pathian ih sim bangin a tuah. A tupa Lot tla a hnen ah a feh ve a si. Abraham cun khawinah ramah a feh ding ti a theilo nan, Pathian rinsanin a feh suak. 

Abraham cun hnenum tampi le ṭilva tla tam pi a nei. Milian zet a si. A tupa Lot tla in hnenum le ṭilva tampi a nei ve a si. Nikhat cu an ṭilva kilkhawitu pawl an to awk thlang. Ziangahtile ṭilva tam tuk an nei ruangah hmunlawngin a deih nawn lo. Cutikah Abraham le Lot cu an ṭhenawk a ṭul thlang. Abraham cun Lot hnenah, “Ram lawng tampi a um lai, na duhnak ram hril aw. Na hril lo nak ramah kei ka um ding,” tiah a ti. Cule Lot cun ti le rawl tamnak hmun nisuahnak lam cu a hril. Sodom khua ah a um a si. Abraham tla Kanaan ramah a um ve.

Abraham te nupa cu an tar vivo thlang. Fate len an nei hrih lo. An thin a bang zet. Abraham cun, “Ka tar zo fawn, fate len ka nei hrih lo. Ka salpa hi ka rocotu a si ko,” a ti rero laiah Pathian in, “Na salpa cu na rocotu ding a si lo. Na rocotu ding cu nangmai fapa ngaingai a si ding,” tiah a ti. Cule van ih arsi siar cawk lo a si bangin tefa tampi a nei ding thu tla a sim bet. Abraham in Pathian cu a zum ih a zumnak cu Pathian in a dingfelnak ah a co sak. 

Pathian ih thukham bangin Abraham le Sarah cun fapa an ra nei. A hmin ah Isaak tiah an ko. Abraham cu a fapa Isaak a neih laiah kum za a si. Sarah khal a tar zet zo. Asinan Pathian an zum tikah an zum vekin rocotu ding fapa te an rung nei ngaingai. Pathian in Abraham hnenah, “Tefa tampi ka lo pe ding,” ti’n a sim cia bangin Isaak in fapa pahnih Isau le Jacob a rung nei. Cutin Jacob ihsin tui ni ih Israel miphun kan ti mi pawl an ra suak. Miphun siar cawk lo tam ngaingai an ra si. Cule Pathian in Abraham hnen ih thukham a rak tuah bangin, leitlun miphun hmuahhmuah cu Abraham ruangah thlawsuah an co ve a si. Ziangahtile Abraham ih tesinfa ihsin leitlun misual hmuahhmuah rundamtu Zisuh Khrih a ra suak ruangah a si (Mathai 1:1-17). 

BIBLE THU

Bible hi ziang a si? Khawitawk in a ra? A ngantu zo pawl an si pei? Kum ziat sung an rak ngan, zo ih thu hla a sim, ti pawl thei tul mi tam pi a um. Mi tampi cun Bible hi milai ih tuah ding, tuah lo ding mi dan pawl ngannak ah kan ruat. Tuah ding le tuah lo ding pawl a nganawknak hmuh ding a um ko nan, Bible hi Pathian ih thu le milai hrang ah ziangmi in tuahsak ti mi thu pawl ngannak, Amah Pathian ih thu hla ngannak a si. Bible siarnak ihsin kan biak mi Pathian hi ziangvek Pathian a si, tile minung parah duhdawtnak ziangtluk ih thuk mi a nei ti pawl kan thei thei a si.

Khrihtian pawl ih kan siar rero mi Bible hmin sullam hi “cabu,” “cazual” lole, “ca thianghlim’ tinak a si. Bible sungah bu 66 a um. Cule Thukham hlun le Thukham thar tiah an ṭhen. Thukham hlun ah bu 39 a um ih Thukham thar ah bu 27 a um. A zate kom in bu 66 a si. Thukham hlun hi Hebrew tong ih ngan mi a siih, Latin tong ih ngan mi tla a um. Thukham thar lawngte Greek tong ih ngan mi a rak si. Tu san ih kan mah pawl ih siar mi pawl hi lehlinsal (translate) mi an si. 

Bible hi minung paziat pawl in an rak ngan ti asile minung 40 hrawngin an rak ngan. Semtirnak (Genesis) ihsi Thupuan (Revelation) tiang an rak ngan tikah kum 1500/1600 sung an rak rei. Bible ngantu lak ih a tel tu hrekkhat pawl cu, Moses, David, Soloman, Jeremiah, Isaiah, Paul, Peter, John, James, Mark, Mathai tivek-pawl tla an si. 

Bible an rak ngan tikah a ngantu pawl cu Pathian Thlarau in a kaihruai hai. Cutikah ngan sual mi le palh sual mi a um lo. Paul in hitin a rak sim, “Ca thianghlim hmuahhmuah hi Pathian ih thawkkhum mi a si,” (2Timote 3:16) a ti. A sullam cu “Pathian hnen ihsi a ra mi thu,” tinak a si. Bible hi milai ih phuah le tuah cawp mi thuan thu cabu men a si lo, Pathian hnen ihsi a ra mi, Amai thu, thutak a si. Pathian ih aw kan thei duh caan khal ah Bible siarnak in kan thei thei fawn a si. Bible sung rori ah in sim duh mi pawl a ngan ṭheh zo a si. 

Mi hrek in Bible hi, “Pathian in minung a duhdawtnak thu a ngannak cabu a si,” an ti. An sim dik zet. Ziangahtile Pathian in milai a duhdawtzet ruang ih in rundamnak hrang hna a ṭuan mi pawl le A Fapa Jesuh in pek-nak pawl Bible sung ah a sim theh a si. Cule Bible siarnak ihsin duhdawt tu, zangfah tu, ngaidam tu Pathian a sinak pawltla kan thei thei fawn a si.

BABEL LUNGDAWL

Noah cu tilik a kang hnuah kum zathum le sawmnga a nung. Cule kum zakua le sawmnga a siin a thi (Seem 9:28-29). A fale pathum pawlin fa tam pi an rung nei ih an te sin pawl tla in fa dang an ra nei vingvo. Cutin leitlun ah minung an ra karhzai vivo. Anmah san laiah leitlun ah ṭong pakhat lawng a rak um. Mi hmuahhmuah in cui ṭong pakhat lawng cu an ṭong in an theithiam a si. 

Noah ih te fa sin pawl cu Shinar ti mi ram ah hmunrawn pakhat an hmu ih, cutawkah an um. Cu tawk ram ih an um rero laiah hitin thu an ruat, “Kan hrangah khawpi pakhat le inn sangpi pakhat, a luzim van tawngin sak uhsi; cule kan hmin thangter uhsi,” (Seem 11:4) tiah an ti. An pupa pawl tilik ihsin rundamtu le an mah pawl kilkhawitu Pathian cu sunlawinak pek an hngilh ta riai. Anmah le anmah Pathian bangin sunlawinak pekawk an tum thlang. Cule Pathian tla an ṭul nawn lo ding, tinak a si. Pathian in an ruahnak ṭhalo pawl hi a hua zet a si.

  Mipi pawl cu an sim-awk cia bangin inn sangpi cu an sak thawk rero. An ṭong hman mi pakhat lawng a si tikah inn sangpi an sak mi cu an sak cak ngaingai. Cutiih mai sunlawinak hawl ih an sak rero laiah Pathian cu an inn sakmi zoh dingah a rung ṭum. Pathian in an thiltuah mi a hmu tikah, “Zohhnik uh, hi pawl hi an zaten miphun phunkhat an si ih ṭong pakhat an hmang. An tuah mihi thil tuah an tum mi a hramthawhnak lawng a si lai. Arei hlanah tuah an duh mi hmuahhmuah an tuahsuak thei ding. Cuhrangah kan vung feh pei ih pakhat le pakhat an aan an ciin awk lo dingah an ṭong kan cokrawi thluh pei,” (Seem 11:6-7) tiah a ti. Cule an ṭong pawl a cokrawi thluh ih a thlekdarh ṭheh hai. Miphun khat rori kha ṭong dangdang an ṭong ciam co ih inn sangpi tla an sak peh thei nawn lo. Pakhat in “Tlakrawh I pek aw,” a ti tikah  “Lungto” tla an pek-awk thlang. Pakhat le pakhat an ṭong an theithiam aw nawn lo. Cutikah leilungtlun khawzakip ah an ṭhekdarh aw ṭheh. Cuini ihsi thawkin an sakmi khawpi cu Babel tiin an ko. Ziangahtile Pathian in an ṭong a cokrawi ṭheh ruangah a si.